20 Lut 2009, Pią 23:01, PID: 126295
(Ten post był ostatnio modyfikowany: 20 Lut 2009, Pią 23:03 przez Sosen.)
Ujęcie tego samego modelu z innego źródła(moje tłumacznie(momentami zbyt dosłowne - jestem amator) - przepraszam, jeśli jest kiepskie. Myślę, że da się jednak zrozumieć).
Nowa teoria fobii społecznej
W 1995 roku została opublikowana nowa teoria/model fobii społecznej. Osobami, które go napisały byli dwaj psycholodzy kliniczni, którzy prowadzili badania, jak i zajmowali się praktyką terapeutyczną, David Clark i Adrian Wells. Spójrzmy na ich model w detalach, ponieważ:
- Został poparty starannymi badaniami, które do dziś wspierają idee kryjące się za modelem,
- Jest zgodny z niektórymi spośród wcześniejszych teorii fobii społecznej, jednak jaśniej tłumaczy co powinno być zrobione, aby przezwyciężyc problem,
- Rozpoznaje centralną rolę myślenia w fobii społecznej.
Chociaż model ten pomaga wielu ludziom, pamiętajmy że żadna teoria nie jest jedyną właściwą i dającą pełna odpowiedź. Model ten prawdopodobnie będzie się zmieniał i ewoluował w czasie, jednak w tym momenencie okazuje się bardzo pomocny, co zostało dowiedzione.
Główne idee kryjące się za modelem Clark'a i Wells'a:
Model ten może nie pasować do wszystkich. Jednak dla wielu osób z lękiem społecznym ten model okazuje się bardzo pomocny.
Aktualny model fobii społecznej Clark'a i Wells'a(diagram poniżej)
Nowa teoria fobii społecznej
W 1995 roku została opublikowana nowa teoria/model fobii społecznej. Osobami, które go napisały byli dwaj psycholodzy kliniczni, którzy prowadzili badania, jak i zajmowali się praktyką terapeutyczną, David Clark i Adrian Wells. Spójrzmy na ich model w detalach, ponieważ:
- Pomaga zrozumieć co dzieje się z osobą cierpiącą na lęk społeczny, kiedy napotka jedną z sytuacji, która powoduje u niej lęk,
- Tłumaczy błędne koła, które podtrzymują problem,
- Sugeruje jak lęk społeczny może być leczony,
- Został poparty starannymi badaniami, które do dziś wspierają idee kryjące się za modelem,
- Jest zgodny z niektórymi spośród wcześniejszych teorii fobii społecznej, jednak jaśniej tłumaczy co powinno być zrobione, aby przezwyciężyc problem,
- Rozpoznaje centralną rolę myślenia w fobii społecznej.
Chociaż model ten pomaga wielu ludziom, pamiętajmy że żadna teoria nie jest jedyną właściwą i dającą pełna odpowiedź. Model ten prawdopodobnie będzie się zmieniał i ewoluował w czasie, jednak w tym momenencie okazuje się bardzo pomocny, co zostało dowiedzione.
Główne idee kryjące się za modelem Clark'a i Wells'a:
- Fobia społeczna może być zrozumiana i wytłumaczona. Nie jest misterną tajemnicą, która nigdy nie zostanie rozwikłana i na zawsze pozostanie zagadką.
- Sposób w jaki rozumiemy lęk społeczny gra główną rolę w zrozumieniu co musi być z nim zrobione.
- Model jest oparty na badaniach prowadzonych przez doświadczonych klinicystów i został rozwinięty z wcześniejszych teorii lęku społecznego. Większość osób z lękiem społecznym prawdopodobnie odnosi korzyść z tego modelu.
Model ten może nie pasować do wszystkich. Jednak dla wielu osób z lękiem społecznym ten model okazuje się bardzo pomocny.
Aktualny model fobii społecznej Clark'a i Wells'a(diagram poniżej)
- Sytuacja wyzwalająca lęk
Pierwszy etap modelu pokazuje, że pojawienie się lęku następuje, kiedy coś go wyzwoli. Wiemy, że typ sytuacji, który wyzwala lęk różni się w zależności od osoby.
Dla przykładu dla wielu ludzi, lęk społeczny wyzwala się gdy muszą wystąpić przed grupą innych ludzi.
- Założenia i przekonania
Diagram pokazuje, że kiedy jedna z sytuacji pojawi się, to aktywuje ona poszczególne założenia i przekonania. Na przykład, kiedy musisz powiedzieć coś przed innymi ludźmi możesz zakładać, że będę w stosunku do ciebie krytycznie nastawieni i będą cię oceniać.
- Patrzenie na sytuację społeczną jako niebezpieczną/zagrażającą
W rezultacie, widzisz sytuację jako zagrażającą i interpretujesz ją jako społecznie niebezbieczną. To powoduje myśli typu:
- "Zrobię coś nie tak."
- "Nie mogę wypaść dobrze, tak jak inni."
Takie myśli powodują twój lęk i stres.
Takie wzorce myślenia są w centrum procesu, który sprawia, że czujesz się lękliwy społecznie.
[Obrazek: model.JPG]
- Samoświadomość
Kiedy ludzie lękliwi społecznie są pod wpływem lęku, skupiają swoją uwagę na sobie. Stają się coraz bardziej samoświadomi(świadomi siebie; swoich emocji, myśli, doznań)
Spójrzmy jak to działa w praktyce. Jeśli musisz przemawiać przed publicznością i zaczynasz czuć lęk przełączasz swoją uwagę do wewnątrz, na oznaki lęku społecznego i swoją nieporadność, której jesteś boleśnie świadomy. Zwracasz większą uwagę na dźwięk swojego głosu, albo na to, że zaczynasz się czerwienić. Myślisz, że inni ludzie zauważają te rzeczy, to sprawia że stajesz się coraz bardziej świadomy siebie i sposobu w jaki myślisz, że inni ludzie cię odbierają.
W terminologii medycznej jest to opisywane jako "projekcja siebie jako obiektu społecznego". Wygląda to prawie tak, jakbyś mógł widzieć siebie z zewnątrz, jak mógłby to zrobić obserwator.
Twój obraz siebie
Oczywiście nie możemy widzieć siebie tak jak inni nas widzą. Ale wygląda na to, że tak własnie robią ludzie z fobia społeczną w swoich umysłach.
Wielu ludzi lękliwych społecznie ma obrazy ich samych kiedy czują lęk, które pokrywają się z tym jak myślą - albo boją się - że są postrzegani przez innych. Opisują oni obrazy ich samych robiących rzeczy, które ich zdaniem są "nieakceptowane", jak czerwienienie się, drżenie albo jąkanie się. Opisują, że widzą siebie w tych obrazach "z zewnątrz", tak jakby mogli widzieć siebie jak ktoś inny mógłby.
Błędne koło
Im więcej skupiamy się na naszych wewnętrznych doznaniach i tym, co postrzegamy jako nasze wady i słabości, tym bardziej samoświadomi się stajemy i tym samym bardziej zagrażające, niebezpieczne albo ryzykowne wydają się nam sytuacje. To dlatego strzałki pomiędzy samoobserwacją(obiekt interakcji społecznych) - na diagramie w kółku - a postrzeganiem sytuacji społecznej jako zagrażającej powyżej ma dwa kierunki. Skupianie się na wnętrzu czyni ludzi bardziej świadomymi wewnętrznych sygnałów i doznań lęku społecznego, a bycie świadomym tych doświadczeń czyni sytuację bardziej dla nas zagrażającą.
Wzorce myślenia, które szkodzą
Co zauważasz albo na co zwracasz uwagę
Widzieliśmy już jak ludzie lękliwi społecznie zwracają szczególną uwagę na to jak postrzegają ich inni. W samoobserwacyjnym(samoświadomym) cyklu nie możesz na to nic poradzić; na przykład zauważasz, że wszyscy na ciebie patrzą i nie możesz przestać o tym myśleć.
Automatyczne negatywne myśli
Na diagramie widzimy, jak są one powiązane z tym, jak widzimy i interpretujemy sytuacje społeczne jako niebezpieczne albo zagrażające nam. Na przykład oczywistą automatyczną negatywną myślą kiedy musisz wystąpić przed grupą ludzi będzie: „Kompletnie nie będę wiedział co powiedzieć”.
Negatywne przekonania i założenia
Na diagramie widzimy, że są one aktywowane przez daną sytuację. Na przykład, uczucie lęku i niekompetencji w przypadku występu przed grupą ludzi może aktywować nasze przekonanie, że „Jestem inny. Nie pasuje tutaj”.
Te trzy typy myślenia są w centrum modelu Clark’a i Wells’a. Są one także głównym aspektem w problemie fobii społecznej.
- Zachowania zabezpieczające oraz objawy somatyczne i poznawcze
Są jeszcze dwie inne konsekwencje patrzenia na sytuacje społeczne jako zagrażające: zachowania zabezpieczające oraz objawy somatyczne i poznawcze. Są one pokazane w dolnej części diagramu.
Zachowania zabezpieczające
Naturalną jest potrzeba bezpieczeństwa kiedy czujemy się zlęknieni albo przestraszeni. Może to wyglądać tak, że rozmawiasz tylko z „bezpiecznymi” osobami, albo tylko na „bezpieczne” tematy; przez ukrywanie swojego „prawdziwego” Ja, albo przez unikanie kontaktu wzrokowego. Jest wiele sposobów na zachowanie bezpieczeństwa. Jednak bez względu na to, czy się sprawdzają czy nie, prowadzą cię do wniosku, że bez nich może być jeszcze gorzej.
Na przykład możesz myśleć, że jeśli nie będziemy tego pilnować(spinać się) ludzie mogą dostrzec, że drżymy, a wtedy pomyślą o nas w negatywny sposób. Albo możesz myśleć, że jeśli powiesz co czujesz/myślisz zamiast siedzieć cicho, możesz okazać jakieś swoje nieakceptowane cechy i odsunąć ludzi od siebie.
Poczucie, że ryzykujesz sprawia, że chcesz się przed nim zabezpieczyć, jednak kiedy próbujesz pozostać bezpieczny dalej myślisz o sytuacji jako niebezpiecznej. Jedna myśl karmi drugą sprawiając, że problem jest nadal.